අර්බුදයක දී නායකත්වයේ හැසිරීම

කොතරම් හොඳින් පාලනය කළ ද අර්බුද ඇති වීම වැළැක්විය නොහැකි ය. එවැන්නක් ඇති වූ විට එය කළමනාකරණය කර ගැනීමට නම් පළමුව එළැඹි සිහියෙන් යුතුව කටයුතු කිරීම අවශ්‍ය ය.

සාමාන්‍ය කාලයක දී පාලනය ගෙන යෑම ඕනෑම කෙනෙකුට කළ හැකි ය. නායකත්වයක් වඩාත්ම අවශ්‍ය වන්නේ අර්බුදයක දී එය නිසි ලෙස හසුරුවා ගැනීමට ය. ඒ නිසා ම නායකත්වය සැබෑ ලෙස පරීක්ෂණයට ලක් වන්නේ අර්බුදයක දී ය.

බොහෝ විට සිදු වන්නේ අර්බුදය සෙසු අයගෙන් සැඟවීමට තැත් කිරීම ය. එවැන්නක් නැතැයි කියා සිටීම ය. බිය විය යුතු නැතැයි දහ අතේ දිවුරමින් කියා සිටිම ය.

එය අර්බුදය මැඩලීමට නොව තව තවත් තීව්‍ර වීමට නොවරදින මග ය.

එසේ සැඟවීමට උත්සහ කිරීමෙන් නැතිවන්නේ විශ්වාසය ය. අර්බුදයක දී එයින් ගැලවීම සඳහා වඩාත් තීරණාත්මක වන්නේ එසේ නැති වන විශ්වාසය ය.

ඒ නිසා ම විනිවිදභාවය රැකීමට ද කරුණු නොසඟවා දක්වා සිටීමට ද නායකයා පසුබට නොවිය යුතු ය.

මිනිසුන් වඩාත් ම බිය අර්බුදයට නොවේ. එය නොදුටුවා සේ හැසිරීමට ය. එය පිලිගැනීමට නායකත්වයේ මැලි වීමට ය. එයට සූදානම් වීමේ ප්‍රමාදය ගැන ය. සූදානම් වීම සඳහා අවශ්‍ය පළමු පියවර අර්බුදයක් තිබෙන බව පිලි ගැනීම ය. එය ලෝකය ඉදිරියේ පිලිගැනීම ය.

වෛරස් දිලීර වැඩෙන්නේ හිරු එලියට නිරාවරණය නොවුනු අඳුරු තැන්වල ය. අර්බුදය ඔඩු දුවන්නේ ද නිරාවරණය නොවුනු විට ය.

ඇතැම් විටක අර්බුදයක හේතුව බාහිර ය. ඇතැම් විටක එයට කිසියම් වගකීමක් නායකත්වයකට ද තිබිය හැකි ය. ඒ කුමක් වුව ද අර්බුදය හරි හැටි තේරුම් ගැනීමට ද කල් යල් ඇතිව තේරුම් ගැනීමට ද එයට හේතු සාධක සොයා ගැනීමට ද ඊට විකල්ප විසඳුම් ජනනය කිරීමට ද නායකත්වයට හැකි විය යුතු ය.

ඇතැම් තැනක ඒ සඳහා උදව් පැතීමට ද නායකත්වය නිහතමානී විය යුතු ය. සෙසු අයගේ මතය දැන ගැනීමට ද උනන්දු විය යුතු ය. ඇතැම් අර්බුද සංකීර්ණ නිසා ම තනිව විසඳිය නොහැකි ය. ඒ නිසා වෙන කවර කලකටත් වඩා අදාළ අයට, විශේෂඥයන්ට, ඇහුම්කන් දීමට නායකයා සූදානම් විය යුතු ය.

අර්බුදයක දී වැදගත් ම දෙය දැනුම ය. නායකයා තමන් දන්නා දෙය ද නොදන්නා දෙය ද ගැන පැහැදිලි වැටහීමක සිටිය යුුතු ය. නොදන්නා දේ දැන ගන්නේ කෙසේ දැයි ඔහු මුලින්ම දැන ගත යුතු ය. ප්‍රශ්න අසන්නටත් ඇහුම් කන් දෙන්නටත් කටයුතු කළ යුත්තේ ඒ නිසා ය.

රෝගය සඟවා ගෙන ඔබ වෛද්‍යවරයෙකුගෙන් උදව් අපේක්ෂා කිරීම අසාධාරණ ය. මෝඩ ය. ඒ නිසා ම අමතර වශයෙන් දැන ගැනීම උදෙසා දැනට ඔබ දන්නා සියල්ල හෙලි කළ යුතු ය.

බොහෝවිට නායකයන් එසේ නොකරන්නේ අර්බුදයේ වගකීම තමන්ට දරන්නට සිදු වෙතැයි බියෙනි. අර්බුදය සම්බන්ධයෙන් තමන් චෝදනා ලබනු ඇතැයි බියෙනි. ඒ සමග ම කිසියම් ආශ්චර්යයක් සිදු වී අර්බුදය විසඳෙනු ඇතැයි ද එසේ වුව හොත් අර්බුදය පිළිබඳ සෙසු අයට නොකියා ම ගැලවෙන්නට හැකි යැයි සිතීමෙනි.

කාලය විසින් විසඳනු ලබන අර්බුද ද තිබේ. එහෙත් කාලය විසින් බොහෝ අර්බුද උග්‍ර කළ අවස්ථා ඊට වඩා බහුල ය. ඒ නිසා ම කාලය විසින් විසඳනු ඇතැයි සිතා අර්බුදය වසන්  කිරීම බොහෝවිට ඇති කරන්නේ නපුරකි.

ප්‍රශ්නය උග්‍ර වන්නේ නායකයා විසින් සඟවන කාරණා වෙනත් මූලාශ්‍ර වලින් හෙලිවීම නිසා ය. එවිට බිඳ වැටෙන්නේ නායකයා පිළිබඳ විශ්වාසය ය.

සියල්ල විනිවිදභාවයෙන් යුක්ත ව අනුගාමිකයන් ඉදිරියේ දැක්වීමෙන් යම් සසල වීමක් සිදු වූයේ වුව ද දිගුකාලීනව ඉන් ඇති වන්නේ වාසියකි. ඒ දිගුකාලීන බැඳුමකට අවශ්‍ය විශ්වාසය ඉන් පල වෙන බැවිනි. ඒ නිසා ම එවැන්නක් සැළකිය යුත්තේ පිරිවැයක් ලෙස නොව ආයෝජනයක් ලෙස ය.

අර්බුදය නොසඟවා එලි දැක්වීම නිසා මුලින් නොසන්සුන්තාවයක් ඇති වනු වැළැක්විය නොහැකි ය. මිනිසුන් ප්‍රතිචාරයක් ලෙස දෝෂාරෝපනයන් පවා එල්ල කරනු ඇත. කලබල වනු ඇත. එහෙත් එය කෙටි කාලීන ය. රෝගයක් හොඳවන්නේ එය වැඩී මේරුණු පසු ය. එය සංකීරණ සමාජ සම්බන්ධතා සම්බන්ධයෙන් ද අදාළ ය.

අර්බුදය සම්බන්ධයෙන් නායකයාගේ කිසියම් හෝ වගකීමක් තිබේ නම් එය ද පිළිගෙන ඉක්මණින් සමාව අයැදීම අවශ්‍ය ය. වඩාත් වැදගත් සිදු වූ දේ නොවේ. සිදු වන්නට යන දේ ය. සමාව අයැදීමෙන් ඉක්බිති සියල්ල නැවත යථා තත්වයට පත් කිරිම සඳහා ඇති වැඩ පිළිවෙල ඉදිරිපත් කළ යුතු ය. එය විශ්වාසනීය නම් මිනිසුන් සිදු වූ දේ සම්බන්ධයෙන් සමාව දෙනු ඇත.

ඇතැම් අවස්ථාවක මිනිසුන් අතරින් වඩාත් සාධනීය විසඳුම් ද ඒමට ඉඩ තිබේ. අර්බුදයක් නායකයෙකුට විශේෂඥයින්ගේ සහය ඇති ව වුව ද තනිව ම විසඳීම අපහසු ය. ඒ සඳහා හැකි සැමගේ සහය ලබා ගත යුතු ය. ඒ සහය තුළ වඩාත් නැවුම් හා අර්ථාන්විත සම්බන්ධකම් ද ගොඩ නැගීමට නියමිත ය.

අර්බුදයක දී විශාල කැප කිරීම් කිරීමට සිදු වේ. ඒ සඳහා මිනිසුන් ඉදිරිපත් වනු ඇත්තේ එවැන්නක් නායක කාරකාදීන්ගෙන් ද පල වුනොත් පමණ ය. මෙහිදී වැදගත් වන්නේ අවවාදයට වඩා ආදර්ශය උතුම්ය යන ඔවදන ය.

මහ වරුසාවට පසුව නැගෙන සඳ වෙනදාටත් වැඩියෙන් එලියයි – නෝක්කාඩුවට පසුව ඔබේ වත ඒ එලියට වැඩියෙන් එලියයි යනුවෙන් සෝමතිලක ජයමහ ශූරීන් ගයන ගීයක් තිබේ. අර්බුදය නිසි ලෙස ජය ගත හැකි නම් එයින් පසුව ඇති වන සම්බන්ධය වෙනදාටත් වඩා යහපත් හා සාධනීය දෙයක් වනු ඇති බව එයින් ඇඟවෙන්නේ ය. එහෙත් එසේ වන්නේ නොසඟවා සියල්ල කියා සිටීමෙන් පමණකි. අර්බුදය අවසන් වන විට විශ්වාසය නොබිඳී තිබුණොත් පමණකි. කැප කිරීම් හරහා නව අපේක්ෂා ගොනු වුවහොත් පමණකි.

ඇතැම් අර්බුද අපට නව ඉගෙනුම් ලබා දෙන්නේ ය. ඒවාට මුහුණ දීමේ දී අප නිපදවන ඇතැම් දෑ වෙනත් අවස්ථා සඳහා ද යොදා ගැනෙන්නේ ය. දෙවැනි ලෝක මහා යුද්ධයේ දී සොයා ගන්නා ලද තාක්ෂණය පසු කලෙක සාමය හා සංවර්ධනය සඳහා යොදා ගැනුණේ ය.

බොහෝ අර්බුදයන් අපට ලෝකය දෙස වෙනස් ඇසකින් බලන්නට ආරාධනා කරන නිසා ද වැදගත් වන්නේ ය. ගෝලීය උණුසුම මේ වන විට අපේ සංවර්ධනයේ දිසාව පවා ප්‍රශ්න කර ඇත.

අර්බුදයක දී වඩාත් බුද්ධිමත් වීම අවශ්‍ය එයින් ඇතිවන අවාසි ඉක්මවා වාසි ලබා ගැනීම උදෙසා ය. අර්බුද වලින් තොරව ජීවත්වීම මිරිඟුවකි. අවශ්‍ය ඒවා නිසි ලෙස කළමනාකරණය කර අපේ වාසිය පිණිස යොදා ගැනීම ය.

බොහෝ අර්බුද අපට ගෙන එන්නේ අප වෙනස් විය යුතු බවට පණිවුඩයකි. එය නොසළකා හැරීම මාරාන්තික විය හැකි ය.

අර්බුදයක දී පාලනය කෙසේ විය යුතු ද?

සාමය පවතින කාලයට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අවශ්‍ය තරමට ම අර්බුදයක දී අධිකාරී වාදී පාලනයක් අවශ්‍ය ය.

පවතින අර්බුදය අපට පෙන් වූයේ එය ය. මිනිසුන්ට ඒකරාශී නොවන ලෙස උදේ හවස දුන් උපදෙස් ගඟට ඉණි කැපුවාක් මෙන් විය.

මිනිසුන්ට දුන් නිවාඩුව උන් සැලකුවේ විනෝද වීමට දුන් අවස්ථාවක් ලෙස ය. ශ්‍රී පාදය වන්දනාවේ ගිය එක් අයෙකු මාධ්‍යයට කීවේ අවදානමක් ඇති බව දැන සිටිය ද ෆන් එක උදෙසා එහි ගිය බව ය. ෆන් එකට හෝ බැතිබර අදහසින් යන කුමන අරමුණකින් ගිය ද එය උවදෙස් අමු අමුවේ උල්ලංඝනය කිරීමකි.

ජනාධිපති තුමා  කීවේ රාජකීය ශාන්ත තෝමස් ක්‍රිකට් තරඟය නොපවත්වන ලෙස තමා කී නමුත් ලෝක මහා යුද්ධ දෙකක්ම පවතිද්දී ද එය පැවැත්වූවේ යැයි කියමින් එම උපදෙස් ඔවුන් ගණන් නොගත් බව ය.

මහනුවර මහා ලක්ෂ්මී පූජාවක් පවත්වමින් මිනිසුන් විශාල ලෙස එක් රැස් කරමින් ආරක්ෂක සුර බෙදා හැරීමේ ජවාරමක් පිළිබඳ ද ඒ අතර වාර්ථා වුනේ ය.

වගකිව යුතුව හැසිරිය යුතු යැයි අපේක්ෂා කළ භික්ෂූන් වහන්සේලා පවා කළේ පිරිත් දේශනා කිරීමට මහ පිරිස් කැඳවීම ය. ඒ මගින් සිය දායකයින් මේ රුදුරු මරුවාට විවෘත කිරීම ය.

සැමන් පරිප්පු ලාබ කළ එක යහපත් ය. එහෙත් එයින් සිදු වුනේ මෝඩ වඳුරන්ට දැලි පිහි දුන්නා වැනි වැඩකි. ලාබ කළ බඩු ඉක්මණින් අවසන් වෙතැයි සිතූ මිනිසුන් ඇඟිලි දෙකින් මුඛය වසාගෙන ආරක්ෂාව සළසා ගතිමි යැයි හිත රවටා ගෙන පෝලිමේ ලැග්ගේ ලංකාව තවදුරටත් අවාසනාවන්ත මිනිසුන්ගේ රටක් බවට ප්‍රදර්ශනය කරමිනි.

මේ විගඩම් බලා සිටි සමහරු කීවේ 88-89 කාලයේ තිබුණු ඊනියා පුංචි ආණ්ඩුව තිබුණේ නම් එක තුණ්ඩු කෑල්ලට සියල්ල තිතට වැඩ කරනු ඇති බව ය. එයින් ගම්‍ය වන්නේ අර්බුදයක දී මිනිසුන් හීලෑ කිරීමට කෙවිට ගත යුතු බව ය.

අවසානයේ ආණ්ඩුව ඇඳිරි නීතිය පනවමින් කළේ ඒක ය.

ඉක්මණින් ප්‍රතිඵල අපේක්ෂා කරන මෙවන් අර්බුදයක දී එකෙල මෙකෙල වෙමින් සිටිය නොහැකි ය. කෙවිට ගත යුත්තේ ඒ නිසා ය.

මිනිසුන්ගේ ආකල්ප වෙනස් කරමින් ඔවුන්ගේ චර්යාව වෙනස් කිරීම වඩා ශක්තිමත් විධි ක්‍රමයක් බව ඇත්ත ය. එහෙත් එය වැඩ කරනුයේ ඇති තරම් ඒ සඳහා කාල වේලා තිබෙන සාමකාමී වකවානු වල පමණ ය.

ක්ෂණික ප්‍රතිචාරයක් අවශ්‍ය අර්බුදයක දී කළ යුත්තේ කෙළින්ම චර්යාව වෙනස් කිරීම ය. ඒ මගින් ඇතැම් විට ආකල්ප ද වෙනස් කර ගන්නට ද පෙළඹවීමක් ලැබෙනු ඇත. මේ අර්බුදය ඒ සඳහා ද අපට නොමද අවස්ථාවක් ලබා දෙන්නේ ය.

තමන් රැකීම පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවන බව මිනිසුන් ඉක්මණින් පසක් කර ගනු ඇත්තේ ය. එසේ අවබෝධ කර ගැනීමට කල් ගත වෙන මිනිසුන්ට චර්යාත්මක බෙහෙත් ලබා දිය යුතු ය. ඒ සඳහා කෙවිට ගත යුතු ය. ඒ මගින් වත් මිනිසුන්ගේ මේ  පටු ආකල්පයන් වෙනස් කිරීමට මග පාදා ගත යුතු ය.

වෙළඳ සැල් වසා දමනු ඇතැයි බියෙන් බඩු එකතු කළ සමහරු සියල්ල ගත්තේ වෙනත් කිසිවෙකුට කිසිවක් ඉතිරි නොකරමිනි. එය ලංකාවේ පමණක් නොව දියුණු රටවල පවා සිදු විය. ඇතැම් රටවල මේ සඳහා සීමාවන් පැනවීමට වෙළඳ සැල් වලට සිදු වූ අතර තවත් රටවල් වැඩියෙන් බඩු ගන්නා විට ඒකක මිලට ඉහළ අගයක් පැන වීමෙන් එය පාලනය කිරිමට ද  බුද්ධි ගෝචර වූහ.

අධිකාරීවාදී පාලනයක් එක් පැත්තකින් ජනතාව අරබයා ක්‍රියාත්මක කරන අතර තුර ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහභාගිත්ව පාලනයක් විශේෂඥයන් සමග එක්ව ක්‍රියාත්මක කිරීමට ද පාලකයින් කටයුතු කළ යුතු ය.

මක්නිසා ද යත් අර්බුදය පාලනය කිරීමේ ලා දැනුම ද තීරණාත්මක සාධකයක් වන නිසා ය. කොරෝනා වෛරසය සම්බන්ධ අර්බුදයේ දී තීරණාත්මක විශේෂඥයින් පිරිස වෛද්‍යවරුන් බව ඇත්ත ය. එයිනුත් වඩාත් අවශ්‍ය බෝවෙන රෝග පිළිබඳ විශේෂඥයින්ගේ අදහස් ය. එහෙත් ඒවා පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවේ. ඔවුන් ඉදිරිපත් කරන නිරෝධායන සහ වෙනත් වැඩ පිළිවෙලවල් ආර්ථිකයට ජන ජීවිතයට පමණක් නොව මිනිසුන්ගේ මනෝභාවයන්ට ද බලපාන නිසා ය.

ලොක් ඩවුන් ලෙස හඳුන්වන මිනිසුන් ගෙවල්වලට සීමා කිරීමේ පියවර නිසා සිදු වන අතුරු ඵලයන්ට විසඳුම් දීමෙන් තොරව එසේ සීමා කිරීම දිගු කාලීනව පවත්වා ගත නොහැකි ය. මිනිසුන්ට අතවශ්‍ය ආහාර ගත යුතු ය. දෛනිකව දිවි ගෙවන මිනිසුන්ගේ ජීවනෝපායන් අහිමි වීම සම්බන්ධයෙන් පියවරයන් ගත යුතු ය. එසේ නොකිරීමෙන් වන්නේ මිනිසුන් කැරලි ගැසීම ය. මංකොල්ල කෑමට ඉදිරිපත් වීම ය.

විශේෂඥයන් ගණනාවකගේ දැනුම ඒකාග්‍ර කිරීමෙන් තොරව මෙවැනි අර්බුදයක් විසඳිය නොහැකි ඒ නිසා ය.

මෙසේ මෙවැනි අර්බුදකාරී අවස්ථාවක එක් පැත්තකින් සහභාගිත්ව කළමනාකරන ක්‍රමවේදයන් සහිත වඩා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යුහයක් ඉහළ මට්ටමේ දී අවශ්‍ය වනුයේ පහළ මට්ටමේ දී එසේ ගත් තීරණයන් අනලස්ව හා නිවැරදිව ක්‍රියාත්මක කිරිමට අධිකාරී පාලනයක් අවශ්‍ය ව තිබිය දී බව පාලනය ගෙන යන අය විසින් සිහි කටයුතු ය.

මේ අර්බුදය පාලනය කිරීමට රාජ්‍ය අංශය ශක්තිමත් කිරීමට ද සිදු වනු ඇත. ඇතැම් අවස්ථාවක දී පුද්ගලයන් සතු දේපල – ආරෝග්‍යශාලා සහ නේවාසික පහසුකම් ඇති හෝටල් ද යාන වාහන ද – රජයට පවරා ගැනීමට සිදු වනු ඇත. ඒවා මිනිසුන් පීඩනයට පත් කරන ක්‍රියාමාර්ගයන් බව අවිවාදිත ය.

ඒ නිසා ම අර්බුදය පාලනය කර ගත් සැනින් නැවත බොහෝ අයිතීන් ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කරන බවට විශ්වාසයක් ද මිනිසුන්ට ඒ සමග ම දිය යුතු ය. දැනට දියත් කරනු ලබන අධිකාරවාදී පාලනය අර්බුදය සමනය වීමෙන් පසු අවසන් වන තාවකාලික එකක් බව දැන ගත් විට ඔවුන් ද ඊට අනුග්‍රහ දැක්වීමට ඉදිරිපත් වනු ඇත.

ඉහත දැක්වූයේ මේ අර්බුදය මැඩ පැවැත්වීමට කළමනාකරණ සාහිත්‍යයෙන් ලද හැකි පාඩම් ය. ඒවා දේශපාලන අධිකාරියට පමණක් නොව කළමනාකරුවන්ට ද අර්බුදයක දී ගත හැකි පියවරයන් ය. අර්බුදයක් අපතේ නොයන්නේ එයින් ඉගෙන ගැනීමට අපට හැකි වන්නේ නම් පමණකි. මේ අර්බුදය ද ඒ අරුතින් වෙනස් නැත.