- නිශාන්ත කමලදාස
සමහර නායකයෝ මිනිසුන් සමග කුලුපග ඇසුරක් පවත්වති. කතාබහේ දී ඔවුන් සුහදශීලී ය. හැඟීම් බර ය. ලෙන්ගතු ය. වචනයෙන් පමණක් නොව අභිනයෙන් ද ඔවුන් මිනිසුන් තමන් වෙතට ඇද ගැනීමේ දක්ෂ ය. පිටට තට්ටු කොට තමන් වෙතට ඔවුන් ඇද ගෙන අත් අල්ලා ගෙන කතා කරන ඔවුන් අනුගාමිකයන්ගේ දරුවන් සුරතල් කරන්නෝ ය. ඔවුන්ගේ අම්මලා ආච්චි අම්මලා සමග තොඳොල් වන්නෝ ය. මිනිසුන් නමින් ආමන්ත්‍රණය කරන ඔවුහු ඔවුන්ගේ උපන්දින මතක තබා ගෙන සුබ පතන්නට ද වග බලා ගනිති. ඔවුන්ගේ ආමන්ත්‍රණ හිතේෂී ය. දිග නම් හුරුබුහුටි ආදරණීය කෙටි නම් බවට පත් කර ගැනීමේ ඔවුන් දක්ෂ ය. නායකයාගේ මේ ඇඟෑළුම් කම් වලට මිනිසුන් ලැදි ය. ඒ නිසා ම නායකයා වෙනුවෙන් බොහෝ දේ කරන්නට ද ඔහු ව අගයන්නට ද ඔහු ව/ ඇය ව රැක බලා ගන්නට ද අනුගාමිකයෝ කටයුතු කරති. ඔවුන් වැඩ කිරීමට අභිප්‍රේරණය වන්නේ නායකයාගේ මේ “මහජන සම්බන්ධතා” ගුණාංගය නිසා ය.
දෙවැනි ගණයට අයත් නායකයින් හැම විට ම අවධානය යොමු කරන්නේ වැඩ රාජකාරි වලට ය. ඔහු කැමති ප්‍රතිඵල දකින්නට ය. ඒ ප්‍රතිඵල දකින අනුගාමිකයෝ එයින් අභිප්‍රේරණයට පත් වෙති. ඒ ප්‍රතිඵල නිසා තමන්ට ද වාසියක් ලැබේය යන විශ්වාසයෙන් වැඩෙහි යෙදෙති. නායකයා පිළිබඳ විශ්වාසයක් ඇති කර ගනිති. ඔහු/ඇය දක්ෂ ‘වැඩ’ කාරයෙකු බව අදහති.
තුන් වෙනි ගණයට අයත් නායකයන් කැමති ආයතන හදන්නට ය. ඒ ආයතන තුළ ක්‍රමවේද සකස් කරන්නට ය. නිසි පිළිවෙත් නිර්මාණය කරන්නට ය. ප්‍රතිපත්ති හා ආචාර ධර්ම පද්ධති ඇති කරන්නට ය. ඉක්මන් ප්‍රතිඵල දකින්නට නැතත් අනාගත ප්‍රතිඵල සඳහා අවශ්‍ය අඩිතාලම ඒ නායකයා නිසා ඇති වන්නේ ය. එවැනි නායකයන් ඉදිරි දැක්මක් ඇති අය ය. තමන් විසින් වැඩ කරනවා වෙනුවට තමන්ගේ වැඩ වලින් ප්‍රතිඵල පතනවා වෙනුවට ඔවුන් කැමති මිනිසුන් බලාත්මක කරන්නට ය. ඔවුන්ට වැඩ කළ හැකි වේදිකාවක් නිර්මාණය කර දෙන්නට ය. ඒ හරහා මිනිසුන්ට සතුටත් ආයතනයට ප්‍රතිඵලත් අත් කර දෙන්නට ය.
මේ නායකත්ව මාදිලි තුන අතරින් වඩාත් ම ආකර්ෂණීය වන්නේ පළමු මාදිලිය ය. ප්‍රතිඵල ක්ෂණික ය. ඊළඟට එන්නේ දෙවැන්න ය. ප්‍රතිඵල තරමක් පමා වෙතත් එය ඇති වන බව කල් තියා දැක ගත හැකි ය. ඉදිකිරීමක් නම් එය ඉදි වන බව මුල සිට ම පෙනෙන්නේ ය. එහෙත් තෙවැන්න දිගු කාලීන ය. ප්‍රතිඵල ඇති වන විට කල් ගත වෙලා ය. මුල දී තරමක අපහසුතා වලට ද පත් වන්නට සිදු වන්නේ ය.
ඉන්දියාවේ හිටපු ජනාධිපති අබ්දුල් කාලාම් වරෙක සෙසු මිනිසුන් සමග පෝලිමේ සිටියේ ය. ඔහුට එසේ සිටීමට කිසිදු හේතුවක් නොවී ය. ඇත්තට ම බොහෝ අය පැමිණ ඔහුට උදව් වීමට උත්සහ කළ ද ඔහු තමන්ගේ වාරය එන තුරු රැඳී සිටියේ ය. සමහරු කීවේ ඔහු මෝඩයෙකු බව ය. වැදගත් රාජකාරි තිබිය දී පෝලිමක රැඳී සිටීමෙන් කාලය කා දැමීම අපරාධයක් බව ය. එහෙත් ඔහුට පෝලිමේ රැඳී සිටීම ට ප්‍රබල හේතුවක් තිබුණේ ය. ඒ තමන්ගේ වාරය පැමිණෙන තුරු ඉවසා සිටීමේ වැදගත් කම ඉන්දියානු ජනතාවට පෙන්වා දීමට ය. ඉදිරි දැක්මක් ඇති නායකයන් ක්ෂණික විසඳුම් සොයන්නේ නැත. වඩා නිවැරදි විසඳුමක් සඳහා තිරසාර විසඳුමක් සඳහා අත්තිවාරමක් දැමීමට ඔවුහු කල් ගනිති. බොහෝ මිනිසුන්ට එවැන්නෙකුගේ අගය පෙනෙන්නේ පසුව ය. යම් ඉඩක් තිබේ නම් පෝලිම පනින්නට බලා සිටින මිනිසුන්ට මේ ක්‍රමවේද වලට ගරු කරන නායකයෙකු තමන්ට අවාසියක් අත් කර දෙනු ඇතැයි සිතෙන්නට හැකි ය.
මේ මාදිලි තුන ම එක් කෙනෙකු තුළ තිබිය නොහැකි ද? තිබිය හැකි නම් එය නොවේ ද වඩා යහපත් වන්නේ යැයි කෙනෙකුට ඇසිය හැකි ය. එහෙත් ඇත්ත නම් ඒවා එකිනෙකට ප්‍රතිපක්ෂ වෙන අවස්ථා තිබෙන බව ය. නායකයා එවන් අවස්ථාවක ගන්නේ කුමන අස්ථානය ද යන්න අනුව ඔහු හෝ ඇයගේ නායකත්ව මාදිලිය තීරණය වන්නේ ය. අපි උදාහරණයක් ගෙන බලමු. කුලුපග ලෙස සලකන මිනිසෙකු වැරැද්දක් කළ විට නායකයාට දඬුවම් කරන්නට බැරි ය. මක් නිසා ද යත් ඔහුගේ නායකත්ව ශෛලිය තුළ මිනිසුන් අපේක්ෂා කරන්නේ වැරදි කළ අය පවා බේරා ගන්නා විමුක්ති දායකයෙකුගේ භූමිකාව ය. වැරැද්දක් කළ අපේ මිනිහා අපේ නායකයා විසින් බේරා ගනු ඇති බව මිනිසුන්ගේ විශ්වාසය ය. එය කඩන්නට ඔහුට /ඇයට බැරි ය. ඒ නිසා ක්‍රමවේද අමතක කරන්නට ආචාර ධර්ම හා ප්‍රතිපත්ති වලට පිටුපස හරවන්නට ඔහුට සිදු වේ.
ප්‍රතිඵල ම පමණක් සොයන නායකයෙකුට ප්‍රතිඵල, ක්‍රමවේද වලට වඩා, ප්‍රතිපත්ති වලට වඩා, ආචාර ධර්ම වලට වඩා වැදගත් නිසා ඔහු කරන්නේ ක්‍රමවේද, ප්‍රතිපත්ති, ආචාර ධර්ම අකුළලා දමා ප්‍රතිඵල සොයා යෑම ය. ඒ උදෙසා පෝලිමේ නොසිට පෝලිම පැනීම ය. අධිවේගී මාර්ගයේ නම් වේග සීමා නොතකා වේගයෙන් යෑම ය. ආයතනයක නම් මුදල් රෙගුලාසි උල්ලංඝනය කිරීම ය.
ලංකාවේ බහුල ව දක්නට ලැබෙන නායකත්ව මාදිලි වන්නේ පළමු දෙක ය. එයට එක් හේතුවක් නම් මිනිසුන් බොහෝ දෙනෙකු ක්ෂණික ප්‍රතිඵල සෙවීම ය. නායකයා පෝලිම පැනීම මාර්ග නීති කඩ කරමින් අධි වේගයෙන් යෑම ගැන උරණ නොවන ඇතැම් මිනිසුන් කැමති තමන්ගේ සිල්ලර වැඩ කර ගනු සඳහා ද නායකයා ක්‍රමවේද, ප්‍රතිපත්ති, ආචාර ධර්ම අකුළලා කටයුතු කරනු දැකීමට ය. දෙවනුව, බොහෝ මිනිසුන් හට අනාගත දැක්මක් නොතිබීම ය. ක්ෂණික උවමනාවන් ඉටු කර ගැනීමෙන් එහා දෙයක් නොතිබීම ය. අනෙක් අතට තමන්ව බලාත්මක කරනු වෙනුවට කවුරු හෝ බලය ඇති කෙනෙකු කර දෙන තුරු බලා සිටීමේ අලස කමින් ද ඔවුන් පෙලීම ය.
රට ඉදිරියට යෑමට නම් අප තුන් වෙනි මාදිලියේ නායකත්වයක් සොයා ගත යුතු ය. ආයතනයකට නම් එවැනි අනාගත දැක්මක් ඇති කෙනෙකුගේ නායකත්වය ලැබිය යුතු ය. එහෙත් එවන්නෙකු ඉවසීමට තරම් අපට ආයතන වලට උපේක්ෂාව හා ඉදිරි දැක්මක් තිබේ ද යනු ප්‍රශ්නයකි.
Management in Sinhala 