මෙලොවටත් එලොවටත් වැඩක් නැති -මෙලෝ රහක් නැති – කණ්ඩායම් බණ

අපි එකා වගේ ඉන්න ඕනෑ බෙදුනොත් ඉවරයි. එකට වැඩ කළොත් ජය ගන්න බැරි අභියෝගයක් නෑ. අපේ ආයතනයේ හැමෝම කණ්ඩායම් හැගීමෙන් වැඩ කරන්නට හිතට ගන්නට ඕන.

මෙහෙම බණ අසා ඔබටත් පුරුදු ද?

බණ අසන අය අවසානයේ සාදු කාර දෙනවා මිසක ඒවා පිළිපදින්නේ කළාතුරකින් බව දැන දැනත් බණ කියන රටක ආයතනයක කළමනාකරුවෙක් තම අනුගාමිකයන්ට මෙහෙම බණ කීම ගැන අපට ඔවුන්ට දොස් පැවරිය නොහැකි බව ඇත්ත ය.

එහෙත් ඔවුන් එයින් මිනිසුන් කණ්ඩායම් ලෙස වැඩ කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන්නේ නම් අපට ඔවුන් කෙරෙහි අනුකම්පා කිරීමට සිදු වේ.

කණ්ඩායම් ලෙස මිනිසුන් වැඩ කරන්නේ කණ්ඩායම් සංස්කෘතියක් ආයතනය තුළ තිබේ නම් ය. ඒ හරුපයෙන් කියන්නේ කුමක් ද?

ආයතනය තුළ සැමටම ආයතනයට දායක විය හැකි වටපිටාවක් තිබිය යුතු බව ය. සැමගේ දායකත්වය එකසේ අගැයිය යුතු බව ය. දායකත්වය වැඩට පමණක් නොව තීරණ ගැනීමේදී ද ලබා ගත යුතු බව ය. ඒ එසේ ලබා ගන්නා බව ලෝකයාට පෙන්වීමට නොව සැබෑ ලෙස ලබා ගත යුතු බව ය. දායක වන ප්‍රමාණයේ හැටියට මිසක වෙනත් නිර්ණායක මත ප්‍රතිලාභ නොලැබිය හැකි තත්වයක් ආයතනය තුළ තිබිය යුතු බව ය. තමන්ගේ වැඩ කොටස අවසන් කරන ප්‍රමාණයට පමණක් නොව කණ්ඩායමේ අභිවෘද්ධිය වෙනුවෙන් කරන වැඩ ද- අන් අයගේ වැඩ වලදී අත්වැල් සැපයීම ද- අගය කරන ඒවාට ද ප්‍රතිලාභ හිමිවන ක්‍රම වේදයන් ඒ තුළ සකසා තිබිය යුතු බව ය.

කණ්ඩායම තුළ වෙනස් මත දැරීමට ඒවා වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට ඉඩ තැබිය යුතු බව ය. ඒවා අතර සංවාදයන්ට මාවත් විවෘත කළ යුතු බව ය. ඒවා අතර තරගයක් ඇත්නම් වඩා දියුණු අදහසට ඉදිරියට ඒමට ඉඩ හසර ඇති කළ යුතු බව ය.

කණ්ඩායමේ පොදු අභිවෘද්ධියට බල නොපාන තාක් ඒ තුළ තමන්ගේම අනන්‍යතාවයක් දැරීමට ඇති අයිතියට ගරු කළ යුතු බව ය. එවැනි අනන්‍යතාවයන් ප්‍රදර්ශනයට ඉඩ හසර සැළසිය යුතු බව ය.

කණ්ඩායමක් ලෙස වැඩ කරන්නට කියන්නේ තමන්ගේ එකාට සෑහෙන්න සළකමින් නම්, තමන්ගේ එකාගේ වැරදි ෂේප් කරමින් නම්, තමන්ගේ අය හා අන් අය ලෙස කණ්ඩායම් සමාජිකයින්ට දෙවිදිහකට සළකමින් නම්, එතැන කණ්ඩායමක් ඇති වන්නේ නැත. එතැන ඇතිවන්නේ බෙදීමකි. එවන් ආයතනයක අපේ එකාලා වෙනමත් අන් අය වෙනමත් කණ්ඩායම් ගැහීම වලක්වන්නට සක්කරයාටවත් බැරි ය.

තනි තනිව කරන වැඩවලට පමණක් ප්‍රතිලාභ ලැබේ නම් එතැන ද කණ්ඩායම් හැගීමක් ඇති වීමේ ඉඩක් නැත. එතැන ඉඩ ඇත්තේ එකිනෙකා කපා ඉදිරියට යන තරගයකට පමණි.

එහෙම ආයතනවල නායකයින් දෙසන කණ්ඩායම් බණ මෙලෝ රහක් නැතිවනවා පමණක් නොව එවැනි ආයතනයන්හි සේවය කරන්නන්ගේ නොමද උපහාසයට ද ලක්වේ.

කණ්ඩායම් ගොඩ නැගීම ගැන බණ කීම පසෙක තබා ඒ වෙනුවෙන් ආයතනය තුළ ඇති කළ යුතු වෙනස් කම් සිදු කිරීමට කළමනාකරණය උනන්දු විය යුත්තේ එහෙයිනි.

එය ආයතනයකට ද රටකට ද එකසේ අදාළ ය. එවැනි වටපිටාවක් හදන ආයතන හා රටවල් දියුණුවෙන් දියුණුවට පත්වීම වළක්වන්නට කිසිවෙකුටත් බැරි ය.

නිස්සන් නිසි තැන තබා රිසි සේ වැඩකරන්නට ඉඩ හසර හදා දෙන්න!

කියන්න නම් පහසු ය. අමාරු ක්‍රියාවේ යෙදවීම ය.

ආයතනයක තීරණාත්මක තනතුරු දැරීම සදහා සුදුස්සන් ආකර්ෂණය කරගැනීම, තෝරාගැනීම, ඔවුන් ඒ තැන්වල  රදවා ගැනීම හා ඔවුන්ගෙන් හැකි ඉහළම දායකත්වය ලබා ගැනීම කළමනාකරුවන් මුහුණ දෙන අතිශය වැදගත් ගැටළු බවට විවාදයක් නැත. ඒ ගැටළු ජයගත හැකි ආයතනවල සෙසු ප්‍රශ්න මතුවීමට ද ඇති ඉඩකඩ අඩු ය.

සාර්ථක ආයතනවලට සුදුසු දක්ෂ අය ආකර්ෂණය කර ගත හැක්කේ ය. ඔවුන්ට ආකර්ෂණය පහසු වුව ද තෝරාගැනීම අපහසු ය. ඒ අතිවිශාල විකල්ප ගණනාවක් ගැන සොයන්නට තිබෙන නිසා ය.

ආයතන සාර්ථක වීමට දක්ෂ අය අවශ්‍ය බව ද සුදුසු දක්ෂ අය ආකර්ෂණය කර ගත හැක්කේ සාර්ථක ආයතනවලට බව ද අපි සදහන් කළෙමු. ඒ නිසාම සෙසු ආයතනවලට ආකර්ෂණය අභියෝගයක් ලෙස පවතී. ඒ නිසාම තෝරාගැනීම කොහොමටත් ප්‍රශ්න කාරී වෙයි. කිකිළි-බිත්තරයේ ආකෘතිය ගන්නා මේ ප්‍රශ්නය ජය ගැනීම පහසු නැත.

ඒ නිසාම කුඩා තවමත් ස්ථාවර නැති ආයතනවලට විශාල ආකර්ෂණීය පැකේජයන් සපයා මිනිසුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට සිදුව තිබේ.

විශාල පිරිවැයක් දරමින් බදවා ගැනීම කරන නිසාම තෝරාගැනීමේ දී අතිශයින් ප්‍රවේශම් සහගත වීමට ද ඔවුන්ට සිදු වේ. අධ්‍යාපන සහතික ගැන නොව පෙර වැඩ කළ තැන්වල කාර්යය සාධනය කෙසේ වීදැයි සොයා බැලීමට ඒ නිසාම සිදුවේ. ඒ දක්ෂයින්ම තෝරාගැනීම සදහා ය.

ඒ කියන්නේ සුදුස්සෙකු වීමට දක්ෂයෙකු විය යුතු බව ය. මිනිසුන් සතුව විවිධ දක්ෂතා ඇති බැවින් මෙය තරමක ව්‍යාකූල ප්‍රකාශයකි. දක්ෂතාවය තනතුරේ වැඩකටයුතු කරගෙන යෑමට අවශ්‍ය අංශයන් සම්බන්ධයෙන් විය යුතු ය. ගායකයෙකු සොයන අප දක්ෂ කථිකයෙකුගෙන් ගායනය අපේක්ෂා කිරීම නොකට යුතු ය. අප බොහෝවිට කරන වැරැද්දක් නම් යම් ක්ෂේත්‍ර කීපයක පෙන්වන දක්ෂතාවය පදනම් කර ගෙන පොදුවේ දක්ෂයෙකු ලෙස මිනිසුන්ට ලේබල් ඇලවීම ය. එසේ කොට නටන්න දක්ෂයාගෙන් සිංදු කියන්නට ද අපේක්ෂා කිරීම ය.

තෝරාගැනීම කොතරම් හොදින් කළේ වුව ද රදවා ගැනීම සදහා ද අනවරත වෙහෙසක් දැරීමට ආයතනයට සිදුවේ. නව අත්හදා බැලීම් කිරිමට සුදුසු පරිසරයක් ඇති කිරීම, අවශ්‍ය පරිදි බලාත්මක කිරීම හා නිසි සම්පත් ලබා දීම ඒ අතර ප්‍රධාන ය. දක්ෂයන් සෙසු අයට වඩා ඉක්මණින් කළකිරීමට පත්විය හැකි බැවිනි.

ඒ සියල්ල තිබුන ද කැපවීම ඇති කළ නොහැකි නම් ඔවුන්ගෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභයක් නැත. මේ නිසා ම ඔවුන් ඇදගැනීමට ඇති කළ ආකර්ෂණීය පැකේජය කාර්ය සාධනය හා බද්ධ කර තිබීම වැදගත් ය. වැඩියෙන් දායක වන තරමට වැඩියෙන් ඉපැයිය හැකි වාතාවරණයක් ඇති කිරීම එයින් අපේක්ෂිත ය. දක්ෂ මිනිසුන් නිකම් සිටිමට කැමති නැත. ඒ නිසාම වැඩියෙන් දායක වූ තරමට වැඩියෙන් ගෙවන පැකේජයක් පිළිගැනීමට ඔවුන් මැලිවන්නේ ද නැත.

බොහෝ ආයතනවල වැටුප් තලය සකස් කොට ඇත්තේ අධ්‍යාපන සුදුසුකම් අනුව මිසක රැකියාවට අවශ්‍ය දක්ෂතා හා හැකියා මත පදනම් ව නොවේ. එසේ සකස් කර ඇති ආයතනවල පවා වැටුප් හා ප්‍රතිලාභ කාර්යය සාධනයට නම් බද්ධ කොට නැත. ඒ නිසා ම එවැනි ආයතනවලට මේ කටයුත්ත පහසු නොවේ.

තවත් ආයතනවල  දක්ෂයින් සම්බන්ධයෙන් ඇත්තේ අසාත්මිකතාවයකි. ඔවුන්ගේ කුඩා හෝ හැසිරීමක් ආයතනයේ අධිකාරියට ප්‍රශ්නයක් විය හැකිය යන සැකය ඔවුන් සම්බන්ධයෙන් නරකට බලපාන්නට පුළුවන.

දක්ෂයින්ගේ හැසිරීම ප්‍රශ්නයක් වන්නේ ආයතනයේ අධිකාරයට පමණක් නොවේ. ඒ තැනැත්තාගේ සෙසු සගයන්ට ද ඔහු යටතේ වැඩකරන්නන්ට ද එය තර්ජනයක් වේ. නිදා සිටින අය අතර නැගිට ඇවිදින කෙනෙකු සිටීම නිදා සිටින්නන්ගේ කැමැත්තට හේතුවන්නේ නැත. ඒ කාරණා නිසා ද මේ කටයුත්ත පහසු නොවේ.

ගැටළුව පැහැදිලි කර ගෙන ඇති අය පවා ඊට උත්තර සොයා ගෙන ඇති අය පවා අසරණව ඇත්තේ මේ ප්‍රායෝගික ගැටළු අමතර වශයෙන් ඇති නිසා ය.

නායකත්වයක් අවශ්‍ය මේ අසුන්දර ගැටළු ජය ගැනීමට ය.

නැවත නොබැලුවොත් සිතු දේ නොම වේ නොසිතු දේම වේ

ස්ථානය යුනිටි ප්ලාසා ගොඩනැගිල්ල ය. එහි හය වෙනි මහලට අලුත් වැඩියා කිරීම සදහා කොම්පියුටරයක් ගෙන යෑම අපේක්ෂාවෙන් සෝපානයක් එන තෙක් බලා සිටින කෙනෙකි. සෝපානයට ඔහු ගොඩ වදින්නට ලෑස්ති වන විටම ඒ ඇතුළේ පහසුවට වාඩි ගත් සෝපානය බාර කාන්තාවගෙන් ඔහුට දැන්වීමක් ලැබුනේ එම සෝපාන මිනිසුන් ගෙන යෑමට මිසක බඩු ගෙන යෑමට තිබෙන එකක් නොවන බව ය. ඊළග සෝපානය එන තෙක් රැදී සිට එයින් යන ලෙස අමතර උපදෙස් ද ඇය විසින් ඒ තැනැත්තාට ලබා දෙන ලද්දේ ය.

මිනිසුන් පමණක් යන සෝපානය ඉඩ හසර ඇති එකකි. ඒ වෙලාවේ එහි යෑමට සිටියේ මා පමණකි. ඔහු රැගෙන යෑමට නොහැකි ඇයි දැයි මම ඇය විමසුවෙමි. බඩු ගෙන යන අයට වෙනම සෝපානයක් ඇති හෙයින් මෙහි ඔහුට යෑමට ඉඩදිය නොහැකි යැයි ඇය කියා සිටියා ය.

ඒ කතාව ඇත්ත ය. මම නිහඩ වීමි. ඒ මගේ මුවිනි. එහෙත් මනස තුළ දෙබස දිගටම කෙරිණි. මේ එහි දිග හැරුමයි.

එතැන සෝපාන තුනක් තිබේ. දෙකක් මිනිසුන් වෙනුවෙනි. එකක් බඩු ගෙන යෑමට ය. මේ බෙදීම තර්කාණුකූලය. එය ඇති කරන්නට ඇත්තේ මිනිසුන්ට පහසු වනු පිණිස ය.

තමන්ගේ අතින් පරිගණයක් දරා සිටින කෙනෙකු හරියට බෑග් එකක් කර දරා සිටින කෙනෙකු වැනි ය. විශේෂයෙන් මිනිසුන් අඩු වෙලාවක එවැන්නෙකු මිනිසුන් පමණක් යන සෝපානයේ ගෙන යෑම අපරාදයක් නොවේ.

නීතිය දමා ඇත්තේ මිනිසුන්ගේ පහසුව පිණිස ය. එහෙත් එය ක්‍රියාත්මක වන්නේ මිනිසුන්ට හිරිහැර පිණිස ය.

මෙහි වරද කාගේ ද?

එක්කෝ මේ බාරව සිටින ලදට ලතෙත් බවක් නැත්තේ ය. හදවතක් නැත්තේ ය. නැතිනම් ඉඩ ඇති සෝපානයකට ගොඩ වෙන්නට උත්සහ කළ අර තැනැත්තා වළකන්නේ නැත. මගේ උපකල්පනය නම් ඒ සෝපානයට මුලදී මිසක මැදදී එකතුවන ජනතාව අල්ප ය.

නැතිනම් ඇයට මොළයක් නැත්තේ ය. සමහර විට ඒ දෙකම නැතිවා වෙන්නට ද පුලුවන.

ඒ දෙකම තිබුන ද ඇගේ වැඩ අධීක්ෂකයාට ඒ දෙකම නැති නිසා ඇගේ හදවතත් මොළයත් ඇය විසින්ම අක්‍රීය කරන්නට තීරණය කළා වෙන්නට පුලුවන.

එහෙත් ඒ සියල්ලට වඩා මතුව පෙනෙන කාරණය නම් ජනයාගේ පහසුව වෙනුවෙන් යොදා ඇති මේ යාන්ත්‍රණය ජනයාට හිරිහැරයක් බවට පත්ව ඇති බව සොයන්නට කෙනෙක් නැති බව ය. ඒ බව කිසිවෙකුත් නොදන්නා බව ය.

යමක් ඇති කළ අරමුණම ඒ ඇති කළ දෙයින්ම පරාජය වීම කෙතරම් අභාග්‍යක් ද? එවැනි දේ ගැන සුපරීක්ෂාකාරී වීමට කළමනාකරුවන් වඩාත් අවධානය යොමු කළ යුතු ය.

නැවත නොබැලුවොත් සිතු දේ නොමවේ නොසිතු දේම වේ.

උකුස්සෙකු විලස අවට සිසාරා බලන දැක්මක්

බොහෝ කළමනාකරුව්න්ගේ අවධානය යොමුවන්නේ ආයතනයේ අභ්‍යන්තරයට ය. ඒ අභ්‍යන්තරයේත් කුඩා අංශ හා කොටස් කෙරෙහි ය. හරියට අන්වීක්ෂයක් හෝ අත් කාචයක් ගෙන ඇවිදින කෙනෙකුගේ රුවක් අප ඉදිරියේ එවිට දිස් වන්නේ ය.

එසේ අවධානය යොමු කරන්නෙකුට වටපිටාව නොපෙනෙයි. මුළු පින්තූරය ඔහු නොදකියි. පරිසරයේ වෙනස්කම් ආයතනයට බලපාන්නේ කෙසේ ද යන්න ඔහුගේ විෂය පථයට අසු නොවේ.

ආයතනයේ සමහර කරුණුවල උල්පත සමහර විට අවට පරිසරයේ ක්‍රියාකාරකමක් විය හැකි ය. එවැනි හේතු ඵල සම්බන්ධතා ඔහුගෙන් මග හැරෙයි.

අතිශයින් අවැදගත් කුඩා දේ ඔහුට ලොකුවට පෙනෙන අතර වැදගත් විශාල දේ ඔහුගෙන් මග හැරෙයි. තමන් ලග අලියෙක් සිටගෙන සිටිනා බව නොදකින ඔහුට අලියාගේ ඇගේ වසා සිටින කැරපොත්තා නම් වුවමනාවටත් වඩා ලොකුවට පෙනෙයි.

සිංගප්පූරුවේ සමනළයෙකු තටු ගසන විට කැලි‍ෆෝනියාවේ සුළි කුණාටුවක් ඇති වෙන තරමට අප එකිනෙකා හා සම්බන්ධ ය. වොෂින්ටනයට කිවිසුම් යන විට අපට සහළවා උණ හැදෙන තරමට අප සම්බන්ධ ය.

මේ ලොකු පින්තූරය දැකීමට හුරු වන කෙනෙකුට කල් ඇතිව සූදානම් වීමේ ඉඩකඩ ලැබෙයි.

ඊයේ සිදුවන දෙයින් හෙට සිදුවන දෙය පුරෝකථනය කිරීමට අපහසු යුගයක අපි ජීවත් වන්නෙමු. හෙට සිදුවන්නේ කුමක් ද යන්න පුරෝකථනය කළ හැක්කේ මේ ලොකු පින්තූරය ගැන අවබෝධයෙන් ඉන්නාට පමණකි.

තාක්ෂණික ලෝකයේ සිදුවන දේ අන් සියලු ක්ෂේත්‍රයන්හි සිදුවන දේට වඩා ආයතනයකට බලපානු ඇත්තේ ය. එය රටකටත් පොදු ය.

එක් පැත්තකින් දේශපාලන සමාජ ආර්ථික තලයේ සිදුවන දේ ගැන විමසිල්ලෙන් සිටිය යුතු ය. අනිත් පැත්තෙන් ලොව සිදුවන තාක්ෂණික පෙරලි ගැන සැළකිල්ලෙන් සිටිය යුතු ය.

නව නිශ්පාදන නව ශෛලීන් නව ජීවන රටා තැන තැන මතුවන්නේ හදිසියේ හතු පිපෙන්නා ආකාරයට ය. ඒ හැම වෙනසකට සාපේක්ෂව මිනිසුන්ගේ හැසිරීමේ සිතීමේ හා ජීවත්වීමේ හැටි ස්වභාවය වෙනස් වනු ඇත්තේ ය. මේ හැම එකක් ගැන ම සංවේදි විය යුතු ය.

එහෙත් මේ පින්තූරය දැක තමන් අසරණ බව සිතා බිය වී මුළු වැදීමට අවශ්‍ය නොවේ. එහෙත් අප වෙනස් විය යුතු බව අලුතින් සිතිය යුතු බව තේරුම් ගෙන ඊට සූදානම් වීම අවශ්‍ය ය.

අප ඉදිරියේ දිස්විය යුත්තේ උකුස්සකුගේ ඇසින් පහළ ලෝකය බලන කළමනාකරුවෙකුගේ රුවයි. උකුස්සකු මෙන් පරිසරය සිසාරා පියාඹන කළමනාකරුවෙකුගේ රුවයි.