මේ සමාජය දේශපාලනිකව උණුසුම් වි ඇති මොහොතකි. දේශපාලනය පවතින්නේ රට තුළ පමණක් නොවේ. ආයතන තුළ ද එය වෙනත් මුහුණුවරකින් ක්රියාත්මක වේ. වෙනසකට ඇත්තේ පක්ෂ වෙනුවට වෙනත් පදනමක් මත සංවිධානය වූ කල්ලි හා කණ්ඩායම් පැවතීම ය.
පවතින දේශපාලන ක්රියාකාරිත්වය රටට කොතෙක් බල පා ඇත් දැයි විස්සෝපයෙන් සිටින අයට පවා තම ආයතන තුළ ද මේ සංසිද්ධින් වෙනත් අයුරකින් සිදු වන බව නොපෙනී යා හැකි ය. රටට මෙන් ම ආයතනයන්ට ද මේ බල දේශපාලනයේ අනිටු ප්රතිඵල විඳින්නට සිදු වන නිසා ආයතනයන් තුළ මෙය සිදු වන්නේ කෙසේ දැයි දැන සිටිම වැදගත් ය.
ආයතනික දේශපාලනයේ යෙදෙන්නන්ගේ අරමුණ ද නායකත්වය සඳහා බල අරගලයේ දී ඉදිරියට ඒමට ය. ඒ සඳහා කල්ලි කඳවුරු ඇති කොට ඒවා භාවිතයට ගැනීම ය. ආයතනික සන්දර්භය වෙනස් නිසා මේ බල පොරය ඉදිරියට එන ආකාරයේ වෙනසක් තිබුණ ද සිදු වන්නේ එක ම දෙයකි. පුද්ගලික අරමුණු ජය ගැනීම සඳහා කඳවුරු බැඳ ගැනීම ය. මෙවැනි කල්ලි කණ්ඩායම් හා කඳවුරු බිහි වීම වැළැක්වීමට නිසි නීතිමය ප්රතිපාදනයන් නැති, තිබුන ද එම නීතිමය ප්රතිපාදන භාවිතා කරමින් එවැන්නක් වැළැක්වීමට ඉහළ කළමනාකාරිත්වය මැදිහත් නොවන, ඕනෑ ම තැනක මේ තත්වය උදා විය හැකි ය.
පළමුව සිදු වන්නේ යම් කුඩා සිද්ධියක් මුල් කර ගෙන බෙදිමක් ඇති කර ගැනීම ය. උදාහරණයක් ලෙස ක්රිස්තියානි ආගමට අයත් කෙනෙකුට සෙසු අය අභිබවා උසස්වීමක් ලැබුණේ යැයි සිතමු. ඒ තීරණය ගත්තේ ද ක්රිස්තියානි ආගම අදහන කෙනෙකු නම් දැන් ආගමික බෙදීමකට කරුණක් තිබේ. ඒ උසස්වීම සාධාරණ හේතු මත ලැබුවේ වුව ද එය මේ බෙදීම ඇති කිරීමේ දී අදාළ වන්නේ නැත.
ඒ සඳහා වුවමනා වුවහොත් සිද්ධිය පිළිබඳව බොරු ද ජනිත කිරීමෙන් අවශ්ය පදනම සකසා ගනු ලැබේ. උසස්වීම ලද පුද්ගලයා ආයතනයට ඇතුළු වී ඇත්තේ ද බොරු සහතික ඉදිරිපත් කරමින් බව ද ඊට ද අනුග්රහය ලබා දුන්නේ අර උසස් වීම දුන් ඉහත කී උසස් නිලධාරියාම බව ද එයින් කියනු ඇත. එහි ඇත්ත නැත්ත නොසොයාම, මිනිසුන් එය පිළිගන්නා තෙක්, පණ පිහිටුවමින් එම බොරුව ප්රචාරය කිරීම සෑහෙන්නේ ය.
මේ ව්යාපාරයේ මුඛ්ය ඉලක්කය උසස් වීම ලැබූ නිලධාරියා නොවේ. උසස් වීම පිරිනැමූ නිලධාරියා ය. අදහස ඔහු නායකත්වයට පත් වීම වළක්වා ගැනීම ය. ඒ සඳහා ක්රිස්තියානි නොවන සෙසු අය සංවිධානය කොට කඩේ යැවීමට ය. ඒ සඳහා අවශ්ය කටයුතුවල වැඩි ම බර දරන්නේ ඔහු හා තරඟයට සූදානම් වන ක්රිස්තියානි නොවන නිලධාරීයා ය. සගයා ය. දෙවැනියට සඳහන් කළ අයට අවශ්ය තමන්ගේ ප්රතිවාදියා වල් අඩි පහරක් ගසා හෝ හොර වෙට්ටුවක් දමා හෝ තරඟයෙන් නෙරපා දමන්නට ය.
ක්රිස්තියානි අය ආයතනය තුළ කොන් කරන්නත්, ඔවුන් ආයතනයේ තනතුරු ඩැහැ ගැනීමට කුමන්ත්රණය කරන කොටසක් ලෙස ලේබල් ඇලවීමටත්, ඉන් පසු කටයුතු සංවිධානය කෙරේ. මේ ඊනියා කුමන්ත්රණය අනාවරණය කරමින් කැලෑ පත්තර ගැසීම මෙන් ම, ආයතනයේ පාලනාධිකාරියට ක්රිස්තියානි කඳවුරට අයත් මිනිසුන් කරන අකටයුතුකම් මේ යැයි සඳහන් කරමින් බොරු පෙත්සම් යැවීම ද සිදු කෙරේ. විධිමත් ආයතනයක් තුළ මේවා ඇතැම් විටක විවෘතව කෙරෙන්නේ නැත. එහෙත් එවැනි දෑ හොර රහසේ ක්රියාත්මක වීමට එහෙමකට බාධාවක් නැත. උඩින් සාමය පවතිතත් යටින් මේ බෙදීම අපූරුවට සිදු වන්නේ ය.
තමන්ට සිදු කරන මේ අසාධාරණය අවබෝධ වූ විට ක්රිස්තියානි ආගමට අයත් අය ද බොහෝ විට කරන්නේ ඊට ප්රතිචාර දක්වනු පිණිස සංවිධානය වීම ය. කඳවුරු බැඳීම ය. (තේරුම් ගැනීමේ පහසුව සඳහා බෙදුම් රේඛාව ලෙස ක්රිස්තියානි ආගම අදහන පිරිස ගත්තේ වී නමුදු වෙනත් ආගමක් පමණක් නොව ජාතිය කුලය අකුරු කළ පාසල වැනි වෙනත් ඕනෑම නිර්ණායකයක් පදනම් කර ගෙන මේ බෙදීම් නිර්මාණය විය හැකි බව නැවතත් මතක් කළ යුතු ය).
ආයතනයේ සුළුතරයන්ට අයත් පිරිස දිනා ගැනීමට මෙහි දී කඳවුරු දෙකේම උදවිය කටයුතු කරනු ලබන අතර ඒ නිසා ම මේ කඳවුරු දෙකින් එකකට එකතුවන ලෙස සියල්ලන්ට බලපෑම් එල්ල වේ. දැන් ආයතනික දේශපාලන ගේමකට සියල්ල සූදානම් ය.
මේ බෙදීම නිසා ආයතනයට වන හානිය දකින දූර දර්ශී කීප දෙනෙකු මෙහි ආදීනව පෙන්වා දීමට ඉදිරිපත් විය හැකි නමුත් ඔවුන්ට කඳවුරු දෙකේම අන්තවාදීන්ගේ දෝෂ දර්ශනයට ලක් වන්නට සිදු වෙනු ඇත.
ඇතැම් තැනක බල අරගලය, බෙදීමට පක්ෂ අය හා බෙදිමට විරුද්ධ අය අතර අරගලයක් ලෙස, වෙනත් ආකාරයකට ද මතු වීමට ඉඩ ඇත. ආයතනයේ බහුතරය ඇත්තේ කාට ද ඔවුන් බෙදීමට පක්ෂ වනු ඇති අතර බෙදීමෙන් බැට කන සුළුතරය ඇතැම් විට බෙදීමට විරුද්ධ පාර්ශවය සමග එක් විය හැකි ය.
දැන් තවත් වටයක් ආරම්භ වීමට නියමිත ය. ඒ මුල් බෙදීමට විරුද්ධව නව බෙදීමක් ඇති වීම හරහා ය. ඒ කඳවුරු ඉවත් කිරීමට හා කඳවුරු පවත්වා ගැනීමට පක්ෂ කවුද යන කාරණය මුල් කර ගෙන ය.
බෙදීම් නිසා ආයතනය අවුලට පත් වනු දකින මිනිසුන් කියන්නේ සියළු බෙදීම් අවසන් කළ යුතු බව ය. එහෙත් බෙදීමට විරුද්ධත්වය මත ඇති ව ඇති බෙදීම අවසන් කළ හැක්කේ මුල් බෙදීම අනුමත කිරිමෙන් පමණ ය. ඒ උභතෝකෝටිකය ගැන වැටහීමක් නැති මිනිසුන් විසින් නිරපේක්ෂ සටන් පාඨයක් ලෙස ගෙනෙන සියළු බෙදීම් අවසන් කළ යුතු ය යන්න හිස් වචන ගොඩක් පමණකි. අවශ්ය වන්නේ ආයතනය තුළ කිසිවෙකුට තමන්ගේ පසුබිම (වර්ගය, ජාතිය, ආගම, අකුරු කළ පාසල වැනි ආයතනයට කිසිසේත් අදාළ නැති බෙදුම් ඇති කරන්නාවූ පසුබිම) නිසා අකටයුතුකමක් විය නොහැකි සේ හෝ වරප්රසාදයක් නොලැබිය හැකි සේ නීති සම්පාදනය කිරීම ය. එසේ නොවන බවට වග බලා ගත හැකි සේ ක්රමවේදයන් සකසා ගැනීම ය. එසේ සකසා ගත් නීති හා ක්රමවේදයන්ට සැම ගරු කරන බවට වගබලා ගැනීම ය. එම නීති හා ක්රමවේදයන් උල්ලංඝනය කරන්නේ කවුරුන් වුව ද ඔවුන්ගේ පසු බිම (ජාතිය, වර්ගය, ආගම, උගත් පාසැල වැනි) නොසළකා විරුද්ධ වීමට ආයතනයේ සැම කටයුතු කරන වටපිටාවක් නිර්මාණය කිරීම ය.
එය පහසු නැත. අඩු සුදුසුකම් ඇති අය කොහොමටත් කැමති නීති හා ක්රමවේද පසු පසෙක ලා“ තමන්ගේ කම“ උපයෝගී කර ගනිමින් ඉහළ නැගීමේ ඉඩ ය. මේ තත්වය ඇති කිරීම දුෂ්කර ඒ නිසා ය.
ඒ දුෂ්කර කාර්යය නොකර සිටීමෙන් සිදු වන්නේ මේ ආයතනික දේශපාලනය විසින් ආයතනය ම ගිල ගැනීම ය. එවිට සුදුසු කම් ඇති අයට පමණක් නොව අඩු සුදුසුකම් ඇති ව ෂෝට් කට් වලින් ඉහළට යෑමට බලා සිටි අයට ද එසේ කිරීමට ආයතනයක් නැති වනු ඇත. ඒ නිසා ම මේ ආයතනික දේශපාලනය ඇති වීම වැළැක්වීම සියළු දෙනාගේ වගකීම ය. ඒ සඳහා කැපවීම නිවැරදි ආයතනික දේශපාලනය වේ.