තෙත සබන් කැබැල්ලක් දැඩිව ඇල්ලූ විට සිදුවන්නේ එය අතින් ලිස්සා යෑම ය. ලිස්සන මතුපිටක යන වාහනයක් නවත්වන්නට තිරිංග යොදන කෙනෙකුට සිදුවන්නේ වාහනය පාලනය කර ගැනීම තවදුරටත් අසීරුවීම ය.
දරුවෙකුට දැඩී සීමා පනවා හදන පියෙකුට සිදුවන්නේ ඔහු ගෙදරින් පැන යනු දැකීමට ය. බිරින්දෑට අඩම්තේට්ට්ම් කර පාලනය කරන සැමියෙකුට සිදුවන්නේ තමන්ගේ පාලනයෙන් එහෙම පිටින්ම මිදී යන බිරින්දෑ කෙනෙකු දැක ගැනීමට ය.
පොල් මිල ඉහළ ගිය විට බොහෝ ආණ්ඩු කරනුයේ පොල් අපනයනයට තහංචි පැමිණවීම ය. ඒ හරහා පොල් මිල පහල බැස්සීමට කටයුතු කිරීම ය. එයින් සිදුවන්නේ පොල් වැවිලි කරුවන් අධෛර්යමත් වී පොල් ඉඩම් කට්ටි කඩා විකිණීමට කටයුතු කිරීම ය. පොල් ඉඩමට කරන ආයෝජන නවතා දැමීම ය. වෙනත් භෝගයක් වවන්නට තීරණය කිරීම ය. තාවකාලිකව මිල ඉහළ ගිය පොල් සදාකාලයට මිල ඉහළ යන්නේ එවැනි ක්රියා නිසා ය. කළ යුතුව තිබුනේ පොල් වවන්නන්ට තව තවත් උදව් කිරීම වුව කළේ ඔවුන්ට ලද අවස්ථාව ද අවුරා දැමීම ය. පොල් මිල පහල දැමීමට කළ වැඩම පොල් මිල ඉහල යාමට තුඩු දෙන්නේ එසේ ය.
සිතු දේ නොම වෙන නොසිතු දෙයම වන මේ කලබැගෑනිය ඇති කරගන්නේ අපට ඇති දැඩි වුවමනාව විසින්ම ය.
දැඩිව අල්ලා ගන්නේ ආදරය නිසා ය. සතුට රැක ගනු සදහා ය. එහිදී අහිමි වී යන්නේත් අප දැඩිව අල්ලා ගන්නට හදන දෙය ය. නැතිවන්නේ ම සතුට ය. ඉහල යන්නේ ම පහල දමන්නට දැගලූ පොල් මිලම ය.
අපට ස්වභාවික නියාමයන්ට එරෙහිව යා නොහැකි ය. අපට කළ හැක්කේ ඒවා පරිස්සමින් පාවිච්චියට ගැනීම පමණකි. යමකට ඇති දැඩි ඇලීම නිසාම මේ සත්යය අපට මග හැරෙයි. එවිට අප ඇල්ම කරන දෑම අපෙන් ගිලිහී යයි.
මිනිසුන් ස්වභාවයෙන්ම ආර්ථමාර්ථකාමී ය. අපට එය වෙනස් කළ නොහැකි ය. ඔවුන්ට දොස් කීමෙන් පලක් නොවේ. අපට කළ හැක්කේ ඒ සත්යය තේරුම්ගෙන ඒ මත පිහිටා මිනිසුන් සංවිධානය කිරීම ය. ආර්ථමාර්ථය වටා සංවිධානය කිරීම ය.
එහිදී ඔවුන්ගේ පටු ආර්ථමාර්ථකාමය (narrow self-interest) වෙනුවට හැකි නම් ඔවුන්ගේ බුද්ධිමත් ආර්ථමාර්ථකාමිත්වයට (enlightened self-interest) ආමන්ත්රණය කිරීම ය.
පොල් අපනයනයට තහංචි දැමීම නොව එයින් ලැබෙන මුදල් පොල් ඉඩමේ වැඩි දුර වර්ධනය වෙනුවෙන් යොදවන්නට ඔවුන් පෙළඹවීම ය. අද නැතත් හෙට පොල් මිල අඩුවනු ඇත්තේ එසේ ය. දරුවාට තහංචි දමනවා වෙනුවට ඔහුට සමාජය ගැන දැනුවත් වීමට ඉඩ සලස්වා දීම ය. ඔහු බලාත්මක කිරීම ය. බිරිදට අඩම්තේට්ටම් කිරීම පැත්තකට දා ආදරය කිරීමට ඉදිරිපත් වීම ය. ඇය තුළ තමන් ගැන සෙනෙහසක් ඇති කරලීමට පියවර ගැනීම ය.
වුවමනාව තිබුනාට මදි ය. දැනුම ද අවශ්ය යැයි කියන්නේ ඒ නිසා ය. බොහෝ කළමනාකරුවන් තම වුවමනාවන් ඉටු කරගන්නට වලි කන මුත් එසේ කර ගත හැක්කේ කෙසේදැයි දන්නේ නැත. මිනිසුන් කළමනාකරණයට common sense ඉක්මවන දැනුමක් වුවමනා ය.
කළමනාකරුවන් සමාජවිද්යාව ද මනෝ විද්යාව ද ඉගෙන ගත යුත්තේ මේ නිසා ය. සමාජය හා මනස වැඩ කරන හැටි දැනගත් විට ඒ නියාමයන්ට විරුද්ධව නොයා ඒවා තමන්ට අවශ්ය දේ ලබා ගැනීමට භාවිතා කළ හැක්කේ ය.