“දූෂණයට ඉඩක් නැති තැන සංවර්ධනයක් ද නැත. දූෂණය නවතින විට සංවර්ධනය ද නවතී. දූෂණය සංවර්ධනය සඳහා අවශ්ය අභිප්රේරණයකි.“ මේ අප අසා ඇති කතාවකි. රෝද දෙක වගේ නොපෑහෙතත් ඒ දෙකින් එකක් හෝ නැතිව රටකට ඉදිරි ගමනක් නැති බවක් එයින් අනියමින් කියවේ.
මෙහි ඇත්ත කුමක් ද? අපට මෙය ප්රලාපයක් ලෙස දූෂණයට කැමති අයගේ මැදිහත්වීමක් ලෙස සළකා බැහැර කළ හැකි ද?
යහපාලනය යටතේ හොරකම් වලට වැට බඳින්නට පටන් ගත් පසු රටේ සංවර්ධනය ඇණ හිට ඇතැයි සැළකිය යුතු පිරිසක් එලිපිට නැතත් රහසින් හෝ කතා කරන බවක් පෙනෙන්නට තිබේ. එයට එක් හේතුවක් ලෙස දක්වන්නේ හොරු පසු පස එළවීම නිසා හැම දෙනම බිය වී කිසිදු තීන්දුවක් නොගන්නා තත්වයකට පත්වීමේ ඉඩකඩ ය.
මෙයට උදාහරණ විදේශ වලින් ද ගනු ලැබේ. චීනය යෝධ සංවර්ධනයක් ලබා ඇත්තේ වුව ද එය ලෝකයේ අංක එකේ දූෂිත රාජ්ය ලෙසට ද නමක් දිනා ගෙන තිබේ. ගඩාපි දූෂණයේ යෙදුන ද ඔහු යටතේ ලිබියාව අදට වඩා දියුණු විය.
එහෙම බැලුවහම සංවර්ධනයේ නාමයෙන් අප දූෂණයට මං ඇහිරීම අත් හළ යුතු ය.
මේ මහා බරපතළ නිගමනය ගැන අපේ මතය දැක්වීමට පෙර එය ගැඹුරින් විමසිය යුතු ය.
සංවර්ධනය සඳහා අභිප්රේරණය අත්යවශ්ය ය. ඒ ගැන කිසිදු විවාදයක් නැත. අභිප්රේරණය සැපයීමට ඇති එකම මග නම් දූෂණය නොවේ. ඒ සඳහා වෙනත් උපාය උපක්රම සොයා ගත යුතු ය. සොයා ගත හැකි ය.
සංවර්ධනය වෙනුවෙන් වැඩ කරන උදවියට නිල දීමනා දීම එයින් එකකි. එවිට ඒ පිරිවැයේ යම් සීමාවක් තිබේ. එය නීතියට පරිබාහිර නැත. දූෂණයට ඉඩ හැරිය විට එහි සීමාවක් නැත. සියයට 10 පසු කලෙක සියයට 40 වී තවත් කාලයක 200-300% පරාසයට එන්නේ ඒ අනුව ය.
එපමණක් නොවේ. සංවර්ධනය වෙනුවෙන් නොබියව තීන්දු තීරණ ගන්නා අය රැකීමට ද ඔවුන් අනවශ්ය “පොලිස්“ අධීක්ෂණයකට ලක් නොකරන බවට සහතිකයක් දීමට ද කටයුතු කළ යුතු ය. මිනිසුන් අතින් වැරදි සිදුවිය හැකි ය. ඒවා අත්වැරදි වනතාක් ඒවාට එරෙහිව කටයුතු නොකළ යුතු ය.
“පොලිස්“ පරීක්ෂණ වෙනුවට checks and balances (එක් ආයතනයක වැඩක් තව ආයතනයක සුපරීක්ෂණයට යටත් කිරීම); transparency (විනිවිදභාවය); right to information (තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය) වැනි යාන්ත්රණ හරහා කරන වැඩ නිරන්තර විමසුමකට ලක් කළ හැකි තත්වයක් උදා කළ යුතු ය.
නිර්භීත එහෙත් විනිවිදභාවයකින් යුතු තීන්දු ගෙන සංවර්ධන ක්රියාදාමයට උර දෙන්නවුන්ට ප්රසිද්ධියේ උපහාර පිදිය යුතු ය. ප්රතිලාභ දිය යුතු ය. පහසුකම් දිය යුතු ය. සම්පත් හා පිරිස් බලය දිය යුතු ය.
එවැනි වටපිටාවක දූෂණයට ඉඩ නැතත් රට ඉදිරියට යනු ඇත. අප යා යුත්තේ අප අත්හැර දැමූ අතීතයට නොවේ. ටික දෙනෙකුට නොව සැබෑ ලෙස රටට සුභ වන අනාගතයකට ය.